Przestaw się na eko (rolnictwo)

Rynek żywności ekologicznej w Polsce w 2016 r. stanowił jedynie 0,5% polskiego rynku spożywczego. To dużo poniżej średniej europejskiej, która wynosi 4%. Jest to jednak segment, który rozwija się niezwykle dynamicznie i rośnie 10 – 20% w skali roku. Dzieje się tak dlatego, że produkcja żywności ekologicznej jest z wielu powodów coraz bardziej opłacalna.

Konsumenci stawiają na eko

Wraz z rosnącą modą na zdrowy styl życia coraz więcej konsumentów poszukuje produktów z oznaczeniem BIO. Wybierają je, bo chcą mieć pewność, że zostały wyprodukowane bez udziału „chemii”. Jak obliczono w latach 90. XX wieku z pożywieniem zjadaliśmy 2 kg „chemii” rocznie, w tej chwili z jedzeniem dostępnym na rynku dostarczamy jej rocznie do organizmu ok. 10 kg! Reakcja organizmu na 10 kg substancji chemicznych to złe samopoczucie, brak sił, rozdrażnienie, problemy ze snem i chronicznym zmęczeniem, spadek odporności. Nawarstwienie się tych problemów powoduje alergie, nietolerancje pokarmowe i innego rodzaju kłopoty ze zdrowiem. W ich obliczu coraz więcej osób uważnie czyta etykiety produktów, które wkłada w sklepie do koszyka i wybiera chętniej te, które z uwagi na skład są zdrowsze i wyższej jakości.

Rolnicy chcą produkować eko

Ci, którzy żyją z uprawy ziemi nie zawsze chcą czynić to w konwencjonalny sposób, który dzisiaj zakłada duży udział chemicznych środków do nawożenia i zwalczania chorób czy szkodników. Przykładem takiej osoby jest Łukasz Gębka z Farmy Świętokrzyskiej. Jak powiedział w jednym z wywiadów: „Typowy sposób gospodarowania na gruntach rolnych był dla mnie szokiem! Dlatego zacząłem interesować się uprawą ziemi w sposób ekologiczny.”
Z badań przeprowadzonych w 2016 r. w ramach projektu „Postawy etnocentryczne konsumentów (w ujęciu lokalnym) a szanse i bariery rozwoju rynku żywności ekologicznej” (…) wynika, że główną przesłanką do podjęcia działalności w obszarze rolnictwa ekologicznego jest przede wszystkim troska o zdrowie (swoje i innych). Kolejną – obserwowany wzrost popytu na żywność ekologiczną wywołany np. nową modą czy chęcią powrotu do smaków z dzieciństwa. Równie ważne znaczenie mają takie przesłanki, jak: kontynuacja tradycji rodzinnych, przywiązanie do natury, marzenia, pasje, chęć zmiany prowadzonej działalności na lepszą czy efekt naśladowania pomysłów z zagranicy.

Eko się opłaca

Nie tylko troska o zdrowie i środowisko naturalne jest przyczyną przestawienia się na produkcję ekologiczną. Bycie eko po prostu się opłaca. Uprawy ekologiczne to jedna z najszybciej rozwijających się gałęzi rolnictwa. Ich areał w samej tylko Unii Europejskiej rośnie każdego roku o ponad 500 tys. ha. Żywności z certyfikatem EKO poszukują w sklepach konsumenci, skłonni zapłacić za nią nawet dwa razy więcej niż za porównywalny produkt wytworzony tradycyjnie. W Polsce rośnie w siłę ogromny rynek, któremu warto bacznie się przyglądać, zwłaszcza będąc rolnikiem lub przetwórcą. Polskie ekorolnictwo w liczbach:

jesteśmy na 5. miejscu w Europie, jeśli chodzi o areał upraw ekologicznych;
jesteśmy na 6. pozycji pod względem liczby gospodarstw i przetwórni z certyfikatami eko;
mamy już 23 375 gospodarstw ekologicznych i 484 przetwórnie;
przez 10 lat od wejścia do UE liczba gospodarstw ekologicznych wzrosła w Polsce 7-krotnie, a przetwórni aż 9-krotnie;
uprawy eko zajmują łączną powierzchnię 536 579 ha;
ponad połowę z nich stanowią zboża, na drugim miejscu są warzywa;
96 proc. producentów ekologicznych to rolnicy: 22 435 osób;
pozostałe 4 proc. to osoby, które wprowadzają produkty ekologiczne na rynek; importują je; dostarczają materiał siewny i wegetatywny materiał rozmnożeniowy, zajmują się pszczelarstwem i akwakulturą;
najwięcej upraw ekologicznych jest na Warmii i Mazurach, Podlasiu i Pomorzu Zachodnim;
większość gospodarstw ekologicznych liczy od 10 do 20 ha, ale aż 1/5 ogółu stanowią te najmniejsze (do 5 ha), co oznacza, że nawet nieduże uprawy mogą być opłacalne!

Cierpliwość i konsekwencja

Produkcja ekologiczna nie jest trudna, choć wymaga cierpliwości i konsekwencji. Wielu tradycyjnych rolników stosuje już na co dzień elementy rolnictwa ekologicznego, np. poprzez ograniczenie chemii w ochronie roślin, naturalne pasze, unikanie monokultur. W uprawach ekologicznych ważne jest, by wszystkie te czynności wykonywać konsekwentnie i zgodnie z formalnymi wymogami rolnictwa ekologicznego. Podobnie jest w przetwórstwie ekologicznym, które wyklucza np. stosowanie syntetycznych dodatków, niszczących wartość biologiczną produktu.

Jak zostać rolnikiem ekologicznym?

Założenie gospodarstwa ekologicznego lub przestawienie gospodarstwa tradycyjnego na ekologiczne metody upraw wymaga przejścia 4 kroków przedstawionych poniżej. Plony z takiego gospodarstwa będzie można sprzedawać jako ekologiczne z certyfikatem w trzecim roku. Pierwszy krok, który trzeba wykonać to szkolenie, na którym można uzyskać pełną wiedzę na temat wymogów i zasad ekologicznej produkcji żywności i regulujących ją przepisów.

Kontrole są ważnym etapem certyfikacji gospodarstwa. Zgłaszając działalność zezwalamy inspektorom z jednostki certyfikującej na jej wykonanie w naszym gospodarstwie przynajmniej raz w roku. Bez niej nie można uzyskać certyfikatu. Podczas kontroli inspektorzy sprawdzają zgodność produkcji z wymogami zawartymi w przepisach:

rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych,
rozporządzeniu Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wdrażania rozp. 834/2007,
ustawie o rolnictwie ekologicznym z 25 czerwca 2009 r.

Źródła przytaczanych danych: