ŻYWNOŚĆ EKOLOGICZNA I KONWENCJONALNA – CZYM SIĘ RÓŻNIĄ?
Kluczowa, prawnie usankcjonowana różnica to sposób wytwarzania: żywność ekologiczna oznacza surowce oraz produkty ich przetwórstwa pochodzące z systemu produkcji ekologicznej. Założenia wypracowane oddolnie w latach 70. XX w. w proteście przeciw chemizacji żywności i środowiska, dały podstawy legislacji(*), która od lat 90. reguluje w Europie sposób wytwarzania, przetwarzania i znakowania żywności wprowadzanej do obrotu jako ekologiczna = organiczna = biologiczna (prawnie zatwierdzone synonimy).
ZASADY WYTWARZANIA EKO-ŻYWNOŚCI czyli GŁÓWNE WYRÓŻNIKI
Na etapie produkcji rolnej:
Odrzucenie przemysłowych środków produkcji: chemicznych nawozów, regulatorów wzrostu, herbicydów, pestycydów, a w produkcji zwierzęcej – syntetycznych dodatków paszowych oraz antybiotyków i hormonów w paszach (mogą być wyjątkowo użyte w terapii weterynaryjnej).
Ekologiczna produkcja rolna bazuje na zasobach przyrodniczych gospodarstwa w sposób zrównoważony, stosując płodozmian, nawozy naturalne, nawozy zielone wiążące azot atmosferyczny, ograniczone zabiegi uprawowe i in. działania utrzymujące trwałą żyzność gleby. W ekologicznym chowie zwierząt zapewnione są naturalne pasze oraz dobrostan: dostęp do pastwisk, obszerne stanowiska w budynkach inwentarskich, etc.
Na etapie przetwórstwa:
Odrzucenie około 80% substancji dodatkowych i pomocniczych stosowanych w przerobie żywności konwencjonalnej, w tym syntetycznych konserwantów, barwników, wzmacniaczy smaku, aromatów, antyutleniaczy, słodzików, wybielaczy, substancji spieniających i przeciwpieniących, antyzbrylaczy, rozpuszczalników ekstrakcyjnych, etc., jak również promieniowania jonizującego.
W eko-przetwórstwie dopuszczone jest stosowanie około 50 dodatków technologicznych (np. drożdże i proszek do pieczenia) spośród blisko 350 substancji dozwolonych prawnie w UE. W przetwórstwie ekologicznym chodzi o zachowanie maksimum pierwotnych właściwości surowców.
W całym łańcuchu produkcji i podaży żywności ekologicznej:
Zakaz stosowania organizmów modyfikowanych genetyczne (GMO) i produktów pochodnych.
KONTROLA i CERTYFIKACJA czyli POTWIERDZENIE ZGODNOŚCI z KRYTERIAMI
Do wyróżników ekologicznej produkcji żywności należy obowiązek jej zgłoszenia do krajowego systemu kontroli i poddania inspekcjom prowadzonym przez zatwierdzone jednostki certyfikujące. Jeśli kontrola ekoprzedsięwzięcia potwierdzi zgodność z wymogami, producent uzyskuje certyfikat uprawniający do etykietowania produktów spełniających wymogi i wprowadzania ich do obrotu jako ekologiczne. Obowiązek kontroli dotyczy wszystkich ogniw łańcucha dostaw, „od pola do półki sklepowej”: rolników, przetwórców, konfekcjonerów, hurtowników, importerów i ewentualnych podwykonawców. Zwolnione z obligatoryjnej certyfikacji są sklepy detaliczne sprzedające finalnym konsumentom ekoprodukty w opakowaniach jednostkowych, oznakowanych unijnym logo produkcji ekologicznej.
Certyfikat jest dokumentem publicznym, okazywanym wszystkim zainteresowanym i dostępnym w internecie. Produkty nieobjęte zakresem certyfikatu dostawcy (potocznie: „niecertyfikowane”) nie mogą być wprowadzane do obrotu jako ekologiczne, a zapewnienia o ekologicznym pochodzeniu np. jaj czy jabłek są niewiarygodne, jeśli nie potwierdzone certyfikatem sprzedawcy.
NIŻSZE PLONY = WYŻSZA CENA i BIOLOGICZNA MOC ŻYWNOŚCI
Rezygnacja z przemysłowych środków produkcji stymulujących wydajność skutkuje niższymi plonami w rolnictwie ekologicznym niż w schemizowanej produkcji konwencjonalnej. Wydajność w systemie ekologicznym jest uwarunkowana naturalną produktywnością gleby, a intensywność gospodarowania nie przekracza jej zdolności samoregulacyjnych, co przyczynia się do ochrony środowiska przyrodniczego.
Niższa wydajność produkcji ekologicznej jest kompensowana wyższymi cenami ekoproduktów, wyrównując rolnikom ekologicznym tzw. utracone zyski. Wyższe ceny certyfikowanych surowców ekologicznych przekładają się na wyższe ceny produktów przetworzonych.
Za wyższymi cenami żywności ekologicznej kryje się jednak dodatkowa wartość: wysoka biologiczna jakość produktów wytwarzanych w sposób naśladujący przyrodę, by jak najpełniej zagwarantować realizację potencjału biologicznego roślin i zwierząt dostarczających pokarmu człowiekowi.
Autorka: dr inż. Urszula Sołtysiak, rzeczniczka prasowa Polskiej Izby Żywności Ekologicznej
…………………………………………………………………………………….
(*) Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2092/91 z dnia 24 czerwca 1991 r. w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych; Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające Rozporządzenie (EWG) nr 2092/91; Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007.
Artykuł powstał w ramach kampanii Jemy Eko Warzywa i Owoce finansowanej przez Fundusz Promocji Owoców i Warzyw.
