Eko mleko

Nasze wyobrażenia o pochodzeniu ekologicznego mleka są całkowicie zgodne rzeczywistością. Prawdą jest, że eko mleko pochodzi od szczęśliwych krów, które wypasają się na zielonych łąkach. Oczywiście ten sielankowy obrazek przedstawia tylko część pracy, którą musi włożyć hodowca, aby jego krowy dostarczały mleko z certyfikatem ekologicznym.

Po pierwsze: ekologiczny chów

Chów ekologiczny krów mlecznych łączy najkorzystniejsze dla środowiska praktyki z wysokim poziomem dobrostanu zwierząt i różnorodności biologicznej. Krowy wypasane są głównie na pastwiskach latem, a zimą mają dostęp do wybiegów i ruchu na powietrzu. W oborach mają zapewnione dostatecznie duże stanowiska, swobodę stania, obracania się, czyszczenia, wykonywania naturalnych ruchów,  stały dostęp do wody i paszy, dużą ilość światła i naturalną ściółkę – zazwyczaj z siana. Pastwiska nawożone są obornikiem, a zwierzęta jednocześnie usprawniają i zamykają obieg materii. Jest to jedyna dopuszczona forma nawożenia pastwisk.

Pasze do skarmiania krów są produkowane lub kupowane w gospodarstwie ekologicznym, a ich podstawę powinny stanowić zielonki – w okresie letnim, a kiszonki i siano – w okresie zimowym. Wytwarza się je metodami naturalnymi i bez wykorzystanie nawozów sztucznych.  Zabronione jest stosowanie surowców paszowych zawierających organizmy genetycznie modyfikowane (GMO). Taka ekologiczna dieta dla krów wpływa nie tylko korzystnie na jakość i smak ich mleka, ale również ma pozytywne oddziaływanie na glebę i środowisko.

Po drugie: certyfikacja ekologiczna

Mleko można określić jako ekologiczne, jeśli pochodzi z gospodarstwa, które legitymuje się certyfikatem, potwierdzającym zgodność sposobu produkcji z wymogami rolnictwa ekologicznego obowiązującymi w UE. Analogicznym dokumentem musi się również wykazać mleczarnia i serownia, wprowadzające do obrotu ekologiczny nabiał. Certyfikaty przyznaje upoważniona jednostka certyfikująca, po kontroli gospodarstwa i przetwórni mleczarskiej. W przypadku gospodarstw rolnych, uzyskanie certyfikatu poprzedza okres konwersji, czyli wdrażania wymogów rolnictwa ekologicznego pod nadzorem jednostki certyfikującej, ale bez możliwości sprzedaży produktów jako ekologiczne. W tym okresie gospodarstwo jest doprowadzane do równowagi ekologicznej, a pozostałości stosowanych wcześniej środków chemicznych, np. sztucznych nawozów ulegają rozkładowi. Po dwóch latach ekologicznego gospodarowania, rolnik-hodowca może uzyskać certyfikat uprawniający do znakowania produktów ekologicznym logo UE, tzw. zielonym listkiem. Warto dodać, że zwierzęta z chowu konwencjonalnego mogą być wprowadzane do stada ekologicznego tylko w celach hodowlanych (rozrodu) i to w ograniczonej liczbie oraz za zgodą właściwego urzędu. Zwierzętom urodzonym w gospodarstwie ekologicznym status certyfikacji przysługuje od urodzenia.

Eko mleko dla zdrowia

Smak i skład odżywczy mleka zależy w największym stopniu od warunków środowiskowych, a przede wszystkim od sposobu żywienia krów. Dlatego ekologiczne produkty mleczarskie są wolne od pozostałości antybiotyków, hormonów, środków chemicznych i GMO. Mają za to bogactwo dobroczynnych składników odżywczych, jak nienasycone kwasy tłuszczowe, dobre proporcje kwasów Omega-6 do Omega-3, więcej witaminy E i przeciwutleniaczy, jak karotenoidy. Eko mleko zawiera także więcej białek:  α-laktoalbuminy, β-laktoglobuliny, laktoferyny i lizyny. Ważnym składnikiem, którego w ekologicznym mleku jest więcej niż w mleku z gospodarstwa konwencjonalnego jest CLA, czyli sprzężony kwas linolowy. Wykazuje on liczne działania prozdrowotne, w tym przeciwnowotworowe, przeciwmiażdżycowe i poprawiające działanie układu odpornościowego.
Eko mleko to bardzo smaczne mleko – niskoprzetworzone, bez sztucznych dodatków, konserwantów i zbędnych polepszaczy. Smak swój zawdzięcza naturalnym i tradycyjnym metodom chowu i produkcji.

Organiczny nabiał

Podstawą całej produkcji ekologicznego nabiału jest oczywiście surowiec – mleko organiczne. Dlatego podobnie jak eko mleko, tak i produkty z niego wytworzone nie zawierają pozostałości pestycydów, hormonów czy antybiotyków. W ekologicznym nabiale nie znajdziemy też sztucznych barwników, konserwantów, polepszaczy smaku i syntetycznych dodatków. Organiczne przetwory mleczne są zwykle wytwarzane w tradycyjny sposób, smakują i pachną tak, jak dawniej  smakowały produkty nabiałowe robione przez gospodynie na wsiach. Ekologiczne masło jest produkowane z pasteryzowanej śmietanki, zawiera 82% tłuszczu, a osełki takiego masła są formowane i pakowane ręcznie. Podczas produkcji masła powstaje ekologiczna maślanka,  która ze względu na swój skład, tj. niską zawartość tłuszczu, stosunkowo dużą zawartość fosfolipidów oraz dodatek bakterii fermentacji mlekowej jest produktem lekkostrawnym. Fosfolipidy w niej zawarte chronią i wspomagają pracę wątroby. Również w tradycyjny sposób powstaje ekologiczny wiejski twaróg, który dzięki ręcznemu formowaniu zachowuje charakterystyczną delikatną konsystencję. Na jego bazie produkowane są ekologiczne serki smakowe, a wszystkie dodatki do nich, jak czekolada czy owoce także pochodzą z certyfikowanych upraw organicznych. Przetwórcy bio mleka produkują również ekologiczne sery twarde dojrzewające, jak śmietankowy, gouda czy mazurski. Są one wytwarzane tradycyjnymi metodami, a dzięki odpowiednim szczepom bakterii  zyskują niepowtarzalny smak, zapach i konsystencję.  Z kolei ekologiczna śmietana jest niehomogenizowana, niskoprzetworzona, a zawarty w niej tłuszcz mleczny jest lekkostrawny.

Na zakupy po eko nabiał

Świeże mleko ekologiczne jest produktem o krótkiej trwałości dlatego jest trudną pozycją w obrocie handlowym. Tylko kilka mleczarni w Polsce podjęło się dotąd jego sprzedaży. Ekologiczne mleko w opakowaniach detalicznych, w tym niehomogenizowane i niestandaryzowane pod kątem zawartości tłuszczu, pojawia się w specjalistycznych sklepach BIO, popularnie określanych jako „zdrowa żywność”. W sklepach ogólnospożywczych próżno szukać organicznego mleka, gdyż popyt na nie jest nieprzewidywalny, a cena – dwu- trzykrotnie wyższa, co wynika z żywienia krów paszami naturalnymi. Ekologiczne jogurty czy kefiry, jako produkty trwalsze, są dostępne w większości sklepów spożywczych. Ekologiczne mleko o wydłużonej trwałości (UHT) znajduje się w obrocie większości sieci handlowych, także w dyskontach, a ekologiczne masło, twarogi, śmietana, sery twarde – trafiły już na półki supermarketów. 

Mleczarstwo ekologiczne w Polsce

W latach 2009-2010 przetwórstwem mleka ekologicznego zajmowało się jedynie 5 podmiotów, a w 2012 roku liczba ta wzrosła do 17. W kolejnych latach liczba ekologicznych mleczarni spadała i w  2014 roku pozostało tylko 6 producentów, którzy łącznie wyprodukowali 1.093 ton sera i przetworów mlecznych. Rok później produkcja ekologicznych serów i wyrobów mleczarskich zwiększyła się czterokrotnie, osiągając 4.095,7 ton. Kolejny rok to czas intensywnego rozwoju ekologicznego przetwórstwa mleka. Liczba producentów w 2016 roku wzrosła dwukrotnie, a wielkość produkcji  osiągnęła rekordowe 149.305,3 ton organicznego sera i bio przetworów mlecznych.